Những căn cứ không khởi tố vụ án hình sự

Khởi tố vụ án hình sự là việc cơ quan điều tra tiến hành xem xét về việc có dấu hiệu tội phạm hay không để khởi tố vụ án hình sự hay không. Bên cạnh quy định về những căn cứ khởi tố vụ án hình sự thì Bộ Luật tố tụng hình sự 2015 cũng có những quy định về căn cứ không khởi tố vụ án hình sự như sau:

1. Những căn cứ không khởi tố vụ án hình sự

Theo quy định tại Điều 157 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 thì có những căn cứ không khởi tố vụ án hình sự sau:

-  Không có sự việc phạm tội: Việc khởi tố trách nhiệm hình sự chỉ được tiến hành khi có dấu hiệu của tội phạm. Trong trường hợp không có sự việc phạm tội thì cơ quan điều tra không được khởi tố vụ án hình sự.

-  Hành vi không cấu thành tội phạm: Hành vi không cấu thành tội phạm là hành vi của người hoặc pháp nhân nào đó không thỏa mãn các dấu hiệu pháp lý của một cấu thành tội phạm cụ thể được quy định trong BLHS như về khách thể, chủ thể hoặc mặt khách quan, mặt chủ quan trong cấu thành tội phạm.

-  Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự: Tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 12 BLHS năm 2015. Trong trường hợp người phạm tội chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thì cơ quan có thẩm quyền không được khởi tố vụ án hình sự.

-  Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật: Theo nguyên tắc không ai bị kết án hai lần vì một tội phạm, các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng không được khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đối với người mà hành vi của họ đã có bản án của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.

-  Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự: Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là thời hạn do BLHS quy định cho phép cơ quan có thẩm quyền được tiến hành các hoạt động truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội, khi hết thời hạn đó thì người phạm tội không bị truy cứu trách nhiệm hình sự (Điều 27).

-  Tội phạm đã được đại xá: Đại xá là một biện pháp khoan hồng đặc biệt của Nhà nước, do Quốc hội quyết định mà nội dung của nó là tha hoàn toàn đối với hàng loạt người phạm tội đã phạm một hoặc một số loại tội phạm nhất định. Tội phạm đã được đại xá là căn cứ để không khởi tố vụ án hình sự.

-  Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác: Mục đích của việc áp dụng trách nhiệm hình sự và hình phạt đối với người phạm tội là nhằm giáo dục họ ý thức tuân theo pháp luật và các quy tắc của cuộc sống, ngăn ngừa họ phạm tội mới. Do vậy, trong quá trình giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố mà xác định được người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự.

-  Tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật Hình sự mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết không yêu cầu khởi tố.

2. Cơ quan nào có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự ?

Theo quy định tại Điều 153 Bộ Luật tố tụng hình sự thì cơ quan có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự như sau:

-  Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết theo quy định của pháp luật;

-  Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp quy định tại Điều 164 của Bộ luật tố tụng hình sự;

-  Viện kiểm sát ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp:

• Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án hình sự của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;
• Viện kiểm sát trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố;
• Viện kiểm sát trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.

-  Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm.

Trên đây là những quy định về những căn cứ không được khởi tố vụ án hình sự theo quy định của Bộ Luật tố tụng hình sự. Nếu bạn còn bất cứ vướng mắc nào liên quan đến vấn đề này, vui lòng liên hệ chúng tôi qua số hotline 19000185 hoặc gửi yêu cầu đến địa chỉ email: info@luathungthang.com để được tư vấn và hỗ trợ.

>>Xem thêm: Căn cứ khởi tố vụ án hình sự