Nguyên tắc thực hiện đặc xá và các hành vi bị nghiêm cấm trong thực hiện đặc xá

Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt. Việc đặc xá được thực hiện theo những nguyên tắc nào ? Những hành vi nào bị nghiêm cấm trong thực hiện đặc xá ? Hãy cùng Luật Hùng Thắng tìm hiểu về vấn đề này.

1. Căn cứ pháp lý

• Luật Đặc xá năm 2018.
• Nghị định 52/2019/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều của Luật Đặc xá.

2. Nội dung

Nguyên tắc thực hiện đặc xá theo quy định của pháp luật hiện hành

Điều 4 Luật Đặc xá quy định đặc xá được thực hiện theo nguyên tắc sau:

“1. Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật; bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

2. Bảo đảm dân chủ, công bằng, khách quan, công khai, minh bạch.

3. Bảo đảm yêu cầu về đối nội, đối ngoại, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội.”

• Đặc xá là chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước đối với những người phạm tội khi họ đáp ứng được những điều kiện theo luật định. Vì vậy, đặc xá phải được thực hiện đúng người, đúng pháp luật, đảm bảo lợi ích của Nhà nước, cũng như quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân khác. Một trong những điều kiện được hưởng đặc xá của những đối tượng được xét đặc xá theo bản Hướng dẫn của Hội đồng Tư vấn đặc xá là: Người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn được đề nghị đặc xá phải chấp hành tốt Quy chế, Nội quy trại giam, trại tạm giam, tích cực học tập, lao động, trong quá trình chấp hành hình phạt tù được xếp loại cải tạo từ loại khá trở lên; khi được đặc xá không làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự an toàn xã hội. Không đặc xá cho những đối tượng chưa thực sự ăn năn, hối cải và quyết tâm hoàn lương; không đặc xá cho những đối tượng phạm những loại tội phạm đang gia tăng mà cả xã hội đang đặc biệt lo ngại, cho dù đối tượng đó đã đủ thời gian chấp hành hình phạt và các nghĩa vụ khác theo quy định của quyết định đặc xá.
• Đặc xá phải được thực hiện một cách công bằng, khách quan, công khai, minh bạch và phải chịu sự giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc và của nhân dân.

Một trong những nguyên tắc khi tiến hành đặc xá là phải công khai, minh bạch. Cụ thể là Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước phải được đăng trên Công báo và các phương tiện thông tin đại chúng và phải được thông tin đầy đủ cho người dân, nhất là phải được phổ biến tới tất cả các phạm nhân đang chấp hành hình phạt và gia đình của họ. Đối tượng được đặc xá, điều kiện và tiêu chuẩn để được đặc xá, hồ sơ đặc xá cũng như quy trình xem xét đặc xá phải được thể hiện rõ ràng trong Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước và hướng dẫn của Hội đồng Tư vấn đặc xá. Toàn bộ quá trình xem xét đặc xá phải chịu sự kiểm tra chặt chẽ của các cơ quan chức năng của Nhà nước và sự giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên và của nhân dân.

• Đặc xá phải phù hợp với đường lối đối nội, đối ngoại của Đảng và Nhà nước trong từng thời kỳ lịch sử và đảm bảo an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.

Tùy thuộc vào tình hình thực tế của đất nước ở mỗi giai đoạn khác nhau cũng như chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước mà Chủ tịch nước có thể xem xét, quyết định việc đặc xá. Khi tiến hành đặc xá Nhà nước cần tổ chức họp báo công khai, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà báo trong nước và nước ngoài được chứng kiến và tiếp cận với những thông tin liên quan đến đặc xá, nhằm chống lại những thông tin xuyên tạc về chính sách của Đảng và Nhà nước về đặc xá, nâng cao vị thế chính trị của Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam về nhân quyền trong quan hệ quốc tế. Đồng thời, công tác hậu đặc xá phải được chuẩn bị chu đáo, có sự phân công và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng của Nhà nước, các tổ chức xã hội và gia đình những phạm nhân được hưởng đặc xá. Để giúp cho những người được đặc xá có thể nhanh chóng tài hòa nhập lại với cộng đồng và trở thành người có ích cho xã hội.

Những hành vi bị nghiêm cấm trong thực hiện đặc xá

Đặc xá được xem là chính sách nhân đạo mà Nhà nước ta giành cho những người phạm tội được hưởng sự khoan hồng của pháp luật. Chính vì vậy, để tránh xảy ra những hành vi tiêu cực trong việc thực hiện đặc xá thì Điều 7 Luật Đặc xá đã quy định cụ thể về những hành vi bị nghiêm cấm trong đặc xá như sau:

1. “1. Lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn để đề nghị đặc xá cho người không đủ điều kiện được đặc xá; không đề nghị đặc xá cho người đủ điều kiện được đặc xá; cản trở người bị kết án phạt tù thực hiện quyền được đề nghị đặc xá.
2. Đưa hối lộ, nhận hối lộ, môi giới hối lộ, nhũng nhiễu trong việc thực hiện đặc xá.
3. Cấp, xác nhận giấy tờ, tài liệu liên quan đến người được đề nghị đặc xá trái quy định của pháp luật.
4. Từ chối cấp, xác nhận giấy tờ, tài liệu mà theo quy định của pháp luật người được đề nghị đặc xá phải được cấp, xác nhận.
5. Giả mạo giấy tờ, tài liệu liên quan đến người được đề nghị đặc xá.”

Thực hiện đúng và đầy đủ nguyên tắc trong việc đặc xá là điều kiện để hạn chế tới mức thấp nhất những sai sót, tránh các hành vi tiêu cực, sách nhiễu và tệ tham nhũng trong quá trình xem xét và thực hiện Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước. 

Trên đây là những nguyên tắc thực hiện đặc xá và các hành vi bị nghiêm cấm trong đặc xá. Nếu bạn còn bất cứ vướng mắc về vấn đề này hoặc bạn cần được tư vấn về các vấn đề liên quan đến thủ tục và hồ sơ xin đặc xá, vui lòng liên hệ với Công ty Luật Hùng Thắng để được hỗ trợ.

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY LUẬT HÙNG THẮNG

Địa chỉ: 10-A9, Tập thể Bộ Công an, Tứ Liên, Tây Hồ, Hà Nội.

VP Hà Nội: Số 202 Mai Anh Tuấn, Thành Công, Ba Đình, Hà Nội.

VP Hà Tĩnh: Số 286 Nguyễn Du, TP Hà Tĩnh, Hà Tĩnh.

Điện thoại: +(84) 2438 245 666  //  Email: info@luathungthang.com.