Những điểm mới về chế độ đặc xá theo Luật đặc xá 2018

Luật Đặc xá năm 2018 được Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 19/11/2018, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2019 đã có nhiều điểm mới, quy định cụ thể và chặt chẽ hơn về điều kiện, trình tự, thủ tục đặc xá. Trong bài viết này sẽ cung cấp cho các bạn những điểm mới của Luật Đặc xá 2018 so với Luật Đặc xá 2007.

So với Luật Đặc xá năm 2007 thì Luật Đặc xá năm 2018 có những điểm mới cần lưu ý sau:

1. Quy định cụ thể và bổ sung thêm những trường hợp không được đề nghị đặc xá

So với Luật Đặc xá năm 2007, Luật Đặc xá năm 2018 bổ sung 16 tội không được đề nghị đặc xá cho dù người bị kết án phạt tù có đủ kiện để được đặc xá là: Tội phản bội Tổ quốc; tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; Tội gián điệp; Tội xâm phạm an ninh lãnh thổ; Tội bạo loạn; Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Tội phá rối an ninh; Tội chống phá cơ sở giam giữ; Tội khủng bố hoặc một trong các tội quy định tại Chương các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh của Bộ luật Hình sự (Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; Tội chống loài người; Tội phạm chiến tranh; Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê; Tội làm lính đánh thuê;).

Quy định cụ thể hơn về trường hợp người không được đề nghị đặc xá khi người đó đang bị kháng cáo theo thủ tục Giám đốc thẩm hoặc Tái thẩm. Nếu như Luật Đặc xá 2007 chỉ quy định không được đề nghị đặc xá đối với những người mà “Bản án hoặc quyết định của Tòa án đối với người đó đang có kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm;” thì Luật Đặc xá 2018 đã quy định rõ hơn là chỉ không được đề nghị đặc xá đối với những người mà “Bản án, phần bản án hoặc quyết định của Tòa án đối với người đó đang bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng tăng nặng trách nhiệm hình sự;”. Như vậy, đối với những người bị kháng cáo theo thủ tục Giám đốc thẩm hoặc Tái thẩm theo hướng được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự thì vẫn được đề nghị đặc xá.

2. Thời điểm trình Chủ tịch nước ban hành Quyết định về đặc xá 

Nếu như Luật Đặc xá 2007 không có quy định cụ thể về thời điểm trình chủ tịch nước ban hành quyết định đặc xá thì Điều 8, Luật Đặc xá 2018 đã quy định rất rõ “Theo yêu cầu của Chủ tịch nước hoặc trong trường hợp Chính phủ đề nghị đặc xá được Chủ tịch nước chấp nhận, Chính phủ chủ trì, phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan có liên quan nghiên cứu, xây dựng tờ trình của Chính phủ và dự thảo Quyết định về đặc xá. Tờ trình và dự thảo Quyết định về đặc xá phải được trình Chủ tịch nước chậm nhất là 60 ngày trước thời điểm đặc xá để Chủ tịch nước xem xét, ban hành Quyết định về đặc xá”. Quy định như vậy nhằm cụ thể hóa trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện đặc xá nhằm đảm bảo cho việc đặc xá được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, minh bạch.

3. Trường hợp chưa thực hiện xong trách nhiệm dân sự trong bản án sẽ được miễn giảm bồi thường thiệt hại khi gặp khó khăn để được đặc xá

Theo quy định của Luật đặc xá 2007 thì một trong những điều kiện để được đề nghị đặc xá là: phải chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí thì mới được đặc xá; Đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng hoặc tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định trong mỗi lần đặc xá;

Tuy nhiên, theo Luật đặc xá 2018 thì được miễn giảm bồi thường thiệt hại khi gặp khó khăn để được đặc xá, cụ thể:

Đã thi hành xong hoặc thi hành được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác nhưng do lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn thuộc trường hợp chưa có điều kiện thi hành tiếp phần còn lại theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự đối với người bị kết án phạt tù không thuộc trường hợp quy định tại Điểm d Khoản 1 Điều 11 Luật Đặc xá 2018.

Trường hợp phải thi hành nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với tài sản không thuộc sở hữu của Nhà nước thì phải được người được thi hành án đồng ý hoãn thi hành án hoặc không yêu cầu thi hành án đối với tài sản này;

4. Về thời gian chấp hành án đối với một số tội cụ thể 

Điều 11 Luật Đặc xá 2018 quy định theo hướng cụ thể hơn thời gian chấp hành đối với từng loại tội mới đủ điều kiện được đề nghị đặc xá. Cụ thể:

- Người bị kết án về tội phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội; tội phá hoại chính sách đoàn kết; người bị kết án từ 10 năm tù trở lên về một trong các tội quy định tại Chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người của Bộ luật Hình sự do cố ý;

- Đã chấp hành án phạt tù ít nhất là 17 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn, nếu sau khi đã được giảm xuống tù có thời hạn mà tiếp tục được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm sau đó không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù;…

5. Người đang chấp hành án phạt có quyền làm đơn đề nghị đặc xá

Nếu như Luật Đặc xá 2007 không cho phép người đang chấp hành án phạt được làm đơn đề nghị đặc xá thì Luật đặc xá 2018 đã cho phép trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày Quyết định về đặc xá được niêm yết, phổ biến và trước khi giám thị trại giam lập danh sách người đủ điều kiện để báo cáo Thủ trưởng cơ quan quản lý trực tiếp gửi Tổ thẩm định liên ngành thì người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn căn cứ Điều 11, Điều 12 Luật Đặc xá 2018 được làm đơn đề nghị đặc xá. 

6. Quy định cụ thể về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện đặc xá

So với Luật Đặc xá năm 2007, Luật Đặc xá năm 2018 quy định chi tiết trách nhiệm của các cơ quan: Chính phủ; Văn phòng Chủ tịch nước; Bộ Công an; Bộ Quốc phòng; Tòa án nhân dân tối cao; Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Bộ Tư pháp; Bộ Ngoại giao; Ủy ban nhân dân các cấp, cơ quan, tổ chức có liên quan; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận; Hội đồng tư vấn đặc xá trong việc thực hiện đặc xá (từ Điều 25 đến Điều 35 Luật Đặc xá 2018).

Đặc xá là sự là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân các sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt khác. Từ việc kế thừa và phát triển những quy định cũ, Luật Đặc xá 2018 đã có những quy định rõ ràng và cụ thể việc đặc xá, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan chức năng trong quá trình thực hiện pháp luật.

Tìm hiểu thêm các chủ đề bên dưới:

- Đặc Xá Án Treo

- Tư vấn xin đặc xá

- Tư vấn xin án treo